Nałogi a swěźenje w Serbach su žywe. Nosarjam a nosarkam jo wažne, aby swóje wjelebocne kulturne derbstwo zachowali a je rownocasnje dalej wuwili. We Łužycy se něźi 30 nałogow a swěźenjow w běgu lěta woplěwa. Wóni se změstymi regionalnje rozeznawaju, su pak stawnje wažny wuraz etniskeje identity a towarišnostneje zwězanosći. Togodla su je w lěśe 2014 do cełego zwězkowego zapisa imaterielnego kulturnego derbstwa pśiwzeli. Pśedlažeca dokumentacija informěrujo wó wjelebocnosći nałogow a swěźenjow w regionje Sprjewja-Nysa a kak se pśez kulturny angažement na městnje aktualnje woplěwaju.
Rěcna krajina Slěpe jo słyšabna a widobna. Jeje wjelerakosć se pokazujo w powědanem słowje, w knigłach a mjenjach, pśez historiske wósobiny, w zukowych dokumentach, na geografiskich kórtach, na toflach a w słownikach. Eksistenca wósebneje slěpjańskeje rěcneje warianty serbšćiny jo toś tym stronam na dłujkem pódzajtšu Sakskeje w běgu stolěśow jich wósebny charakter dała a jo była zakład za kulturne derbstwo, kótarež jo mózno na toś tom portalu dožywiś.
Z digitalizowanym kompletnym zawóstajeństwom ceptarja Kita Šwjele (1836–1922) a jogo syna, fararja Bogumiła Šwjele (1873–1948), ze zběrkow Serbskego kulturnego archiwa jo wažny wobstatk serbskego kulturnego derbstwa online pśistupny.
Paralelne abo pśeśiwne dalejdaśa žrědłow, kenž su w Serbskem kulturnem archiwje pśistupne, njenamakaju se cesto na jadnom zgromadnem městnje, ale su we wšakich archiwach a zběrkach rozdźělone. Toś ten modul jo se wuwił, aby se zajmcam pśeglěd wó wjelerakosći a wuznamje tych casy šyroko rozdrosćonych wobstatkow spśistupnił.
Digitalizowana wersija Serbskego kulturnego leksikona bitujo we wjele wózjawjenjach rozdrosćonu wědu wó serbskej mjeńšynje. We wěcej ako 200 gronidłach pódawa doglěd do aktualnego stawa slěźenja ned někotarych duchownych wědomnosćow.
Awtobiografiski zapołožone žywjenjoběgi Ochranojskeje bratšojskeje wósady chowaju we se wjeliki pokład za serbske stawizniske slěźenje. W nich jo widny źěl wšednego žywjenja serbskeje ludnosći 18. stolěśa w Górnej a Dolnej Łužycy.
Pśedlažeca edicija wopśimjejo 50 dokumentow z wobłuka serbskego cerkwinskego žywjenja bźezwokrejsnego města Lubina w markgrobinstwje Dolna Łužyca. Dokumenty póchadaju z casa mjazy 1540 a 1791 a zwobrazniju cas serbskego ewangelsko-lutherskego dušypastyŕstwa w Lubinje.
„Statistika łužyskich Serbow“ (Budyšyn 1886) Arnošta Muki jo jaden z nejwuznamnjejšych a nejstatkownjejšych tekstow serbskeje wědomnostneje publicistiki 19. stolěśa. Twóŕba z pjera jadnogo z centralnych akterow młodoserbskego gibanja wóznamjenijo zachopjeńk serbskorěcneje sociologije, stoj pak w tradiciji staršeje ludneje a krajneje statistiki.