Žywe kulturne derbstwo
Městnostne mjenja
Pomjenjenja njewobydlonych objektow we wokolinje sedlišćow se pomjenjuju městnostne mjenja. Spektrum jo šyroki – wopśimjejo mjenja w jano mało abo sporadiski zasedlonych regionach (w „źiwinje“) rowno tak ako w postindustrijowych krajinach, na pś. w pógórnistwowych krajinach.
Głownje pak su městnostne mjenja byli rozšyrjone we burskich zgromadnosćach wejsnych sedlišćow. Toś ta zgromadnosć wobgóspodarjujo zwětšego jsy pśisłušajuce płoniny, pótakem grunty sedlišća. Rolnikaŕske poměry su pominali stolěśa dłujko wuske wótgłosowanje mjaz sobu, což se teke w rěcy wótbłyšćujo. Tak su napórali a wužywali městnostne mjenja. Wóni wótbłyšćuju (až do wěsteje měry) pśirodne, góspodaŕske, kulturne, socialne ako teke rěcne poměry gruntow a jich wobydlarjow.
Serbske městnostne mjenja mógu teke hyšći dłujko pó zgubjenju serbšćiny eksistěrowaś. Wjeliki źěl takich mjenjow we Łužycy jo serbskego póchada. Městnostne mjenja njejsu pśecej stare, skerjej su se cesto změnili a zgubili. Wósebnje w zachadnych 150 lětach jo se wjele takich pomjenjenjow dla towarišnostnych změnow pózabyło.
Teke gaž su se te mjenja nejpjerwjej a pśewažnje wustnje pśez generacije dalej dawali, jo jich zapisanje esencielne, dokulaž se z tym staw wužywanja w něgajšnych casach a jich změny dokumentěrujo.
W něgajšnych casach su se městnostne mjenja na jadnom boce zapisali w zwisku z pšawniskimi dokumentami, wósebnje glědajucy na wobsejźeńske poměry.
Na drugem boce su se zběrali južo w 19. stolěśu městnostne mjenja historiskego a rěcnego zajma dla. Za łužysku rěcnu krajinu su take zběrki wjelgin wažne.
Mimo togo angažěruju se wjele lokalnych iniciatiwow a jadnotliwcow za zběranje, zachowanje a prezentaciju takich pomjenjenjow.
Glej teke „Serbske mjenja w Dolnej Łužycy“.
