Žiwe kulturne herbstwo
Plećenje sakow
Skromna hospodarska situacija wot Sprjewje wotwisnych Błótowčanow wjedźeše pola nich k wysokim rjemjeslniskim kmanosćam w zhotowjenju dźěłowych gratow. K tomu ličachu tež łójenske nastroje błótowskich rybarjow, kotrež wone hač dosrjedź zašłeho lětstotka sami zhotowjachu.
Kaž rybyłójenje bě plećenje sakow něhdy ryzy mužaca domena. Na dołhich zymskich wječorach twarjachu a porjedźachu swoje łójenske graty. Wědu wo twarje wjeršow, jedno- a třisćěnowych sakow, łatow a zamjetakow so tak přez lětstotki dale dawaše. Ze zwyšenjom dochodow a polěpšenjom žiwjenskich wuměnjenjow kaž tež z industrielnym zhotowjenjom rybarskich gratow zhubichu so mnohe z tutych kmanosćow a znajomosćow.
„Zhromadźenstwo serbskich błótowskich rybarjow Bórkowy a wokolina z. t.“ je sej nadawk stajiło, tele tradicionalne dźěławosće zdźeržeć a přichodnym generacijam dale dawać. Delnjoserbske słowo „seśow-źaśe“ woznamjenja manuelne zhotowjenje sakoweho ruba jenakeje wulkosće wokow z předźena, a to z pomocu tradicionalnych gratow: z kózlikom za plećenje (delnjoserbsce kózoł), sakowej jehličku (delnjoserbsce klaška) a drjewowym gratom za plećenje (delnjoserbsce kołk).
Wosebitosć leži w zasukowanskej technice, kotraž žada sej wušikne porsty a dołhe zwučowanje, zo bychu so ze sakowej jehličku w jednej a z drjewjanym kiješkom za plećenje w druhej ruce jenak wulke woka ze stabilnymi sukami pletli.
Rozeznawatej so při tym dwě technice: z jednym štychom a z dwěmaj štychomaj.
Pleće so přeco z krutym předźenom abo sakom, kotrež wije so do toho wokoło kózlika za plećenje. Mjeztym zo wužiwaše so něhdy bałma, su to dźensa syntetiske włokniny.
Technika za plećenje njeje so w běhu časa změniła, runje tak kaž drjewjany kózlik za plećenje ze swojimi wjacorymi rozhałžkowanjemi, sam rězbarjene drjewjane plećenske kiješki za wšelake wulkosće mašow abo sakowa jehlička.
Zdźěla so tute graty wot jedneje generacije k druhej dale dawaja. Tež po dołhim wužiwanju nastawaja z nimi přeco hišće saki, wjerše a zamjetaki.
Wjerbowe a symetriske hałzy spožčeja hałzam swoju funkcionalnu a indiwidualnu formu. Z praktiskim wužiwanjom łójenskich nastrojow nastawa jónkrótny zwisk mjez prěnjotnymi rjemjeslniskimi technikami a tradicionalnym łójenjom rybow.
Z „seśow-źaśom“ přežiwi w Błótach rjemjeslniska kmanosć, kotraž so w dźensnišim powołanskim rybarstwje snano hišće skrótka we wukubłanju naspomni.
Tradicionalne zhotowjenje łójenskich gratow předstajeja zastupjerjo zhromadźenstwa na regionalnych wikach a swjedźenjach; wone je so hižo zfilmom dokumentowało.